M.Ö. 6. yüzyılın ortaları… Antik Yunan’da Pisagor’un öğrencilerinden biri olan Hippasus, yalnızca bir sayı yüzünden trajik bir sonla karşılaştı..
Pisagor ve öğrencileri için her şey sayılardan ve onların oranlarından oluşuyordu. Bu, sarsılmaz bir inançtı. Onlar için sayılar yalnızca matematiksel araçlar değil, aynı zamanda kutsal birer semboldü.
Öyle ki, Pisagor’un okulunun kapısında şu söz yazılıydı:
“Her şey sayıdır.”

Masum bir soru..

Bir gün Hippasus, Pisagor ve arkadaşlarına, “Eğer dik kenarların ikisi de 1 olursa, hipotenüs ne olur?” diye sordu.
Sorunun cevabı aslında herkesin bildiği Pisagor Teoremi ile hesaplanabiliyordu.
1² + 1² = 2
√2 ≈ 1.414…
Görünüşte sıradan bir sonuçtu. Ama asıl şok, sonrasında geldi.

Tahmin edilemez gerçek: √2 Oranlanamıyor!

Pisagorcular için her uzunluk, iki tam sayının oranı olarak ifade edilebilmeliydi. Bu yüzden √2’yi de kesirli bir sayı olarak yazmaya çalıştılar. Ne kadar denedilerse de, uygun bir oran bulamadılar. Sonunda şunu fark ettiler:

√2, iki tam sayının oranı olarak yazılamazdı.

Bu keşif, onların inançlarını temelinden sarstı. Çünkü evrenin yalnızca sayılar ve oranlardan oluştuğuna olan inanç çökmüştü. Pisagorcular için √2, “irrasyonel” yani akıl dışı bir sayıydı.

Gizlenen Sır ve Trajik Son

Pisagor’un okulu için bu keşif o kadar tehlikeliydi ki, bu bilginin dışarı sızması yasaktı. Onlara göre böyle bir sır, insanların inançlarını ve düzeni altüst edebilirdi. Fakat buna rağmen Hippasus’un bu sırrı içinde tutamayıp dışarıya duyurduğu söylenir. Ve işte o noktada hikâye dramatik bir hâl alır:

Rivayete göre, Pisagorcular onun bu “ihanetini” affetmedi.

Bir gün bir teknede, fırtınalı denizde Hippasus’u denize atıp ölüme terk ettiler.

Efsane mi, Gerçek mi?

Hippasus’un ölümü belki bir efsane olabilir. Ama gerçek olan şey şudur: O, irrasyonel sayıların varlığını fark eden ilk kişidir.
Ve işin ironisi…
Bugün √2 sayısı “Pisagor sabiti” olarak bilinir.

🪄Öğretmene Not:

Bu hikayeyi köklü sayılara başlamadan önce anlatmanızı tavsiye ederim. Çünkü hikayeler ilgi çekicidir ve öğrenmenin ilk adımı için gerekli olan merak duygusunu harekete geçirir..

✨ Gözde, | Matematik eğitimi üzerine notlarım